De ABC studie is een onderzoek naar de werking van antibacteriële verbandkleding bij constitutioneel eczeem. De studie kijkt in hoeverre de verbandkleding de kwaliteit van leven verbetert voor personen met eczeem.
Wij spraken arts-onderzoeker Aviël Ragamin over de ABC studie. Hij werkt bij het Erasmus Universitair Medisch Centrum. Hij behandelt kinderen met constitutioneel eczeem in het Sophia Kinderziekenhuis, locatie Kinderhaven (Rotterdam).
Snel naar het antwoord op deze vragen ↓
In 2015 werd antibacteriële verbandkleding uit het basispakket van de zorgverzekering gehaald, met als reden dat deze onvoldoende wetenschappelijk bewezen is. Dit betekent dat deze speciale verbandkleding niet langer vergoed werd.
Dit kwam tot groot verdriet van vele patiënten, dermatologen en verpleegkundigen. De patiëntenvereniging van Mensen met Constitutioneel Eczeem (VMCE) is toen gelijk in protest gegaan. De ABC studie is vanuit de vraag van deze patiëntenvereniging gestart.
Het doel van de ABC studie is om de werking van antibacteriële verbandkleding wetenschappelijk te bewijzen. En te laten zien dat deze verbandkleding een significante verbetering geeft op de kwaliteit van leven bij mensen met matig tot ernstig constitutioneel eczeem.
We kijken tijdens het onderzoek naar het eczeem van de patiënt (hoe dit eruit ziet in de loop van de studie), wat de klachten bij de patiënten zijn, de dermatologische en algemene kwaliteit van leven en als laatste naar het gezinsleven.
Zoals de naam het al een beetje verklapt werkt antibacteriële verbandkleding goed tegen bacteriën. Dit is extra van belang voor mensen met eczeem omdat zij erg last hebben bij een bepaalde bacterie: Staphylococcus aureus (SA). Dit is een ‘slechte’ bacterie die ervoor kan zorgen dat je huid gaat ontsteken. Dat gebeurt nog sneller bij mensen met eczeem. Die ontsteking zorgt voor pijn en jeuk (verergering van eczeemklachten).
Antibacteriële verbandkleding is een redelijk ‘nieuwe ontwikkeling’ en is daarom nog niet voldoende wetenschappelijk bewezen. Toch zijn vele mensen; patiënten, dermatologen en andere partijen al overtuigd van de waarde.
Antibacteriële verbandkleding kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat mensen minder vaak opvlammingen (tijdelijke verergering) van eczeem hebben en/of minder vaak hormoonzalf hoeven te gebruiken. Omdat ze dan minder (vaak) last hebben van bacteriën/ontstekingen. Dit gaat de ABC studie allemaal uitwijzen.
Het bijzondere aan de studie zijn twee dingen. Ten eerste is het een studie die echt vanuit het verzoek van de patiënten komt. Vaak wordt een studie gefinancierd door een bedrijf en vanuit daar opgezet. In dit geval kwam de vraag vanuit de patiëntenvereniging van Mensen met Constitutioneel Eczeem (VMCE).
De VMCE is gelijk al in 2015 in protest gekomen, toen de antibacteriële verbandkleding uit de vergoeding werd gehaald. Zij maakten zich hard voor de speciale verbandkleding, omdat zij het voordeel al merkten. Dat een studie zo start komt eigenlijk (bijna) nooit voor.
Ten tweede is de samenwerking op dit niveau erg bijzonder. Verschillende ziekenhuizen, verenigingen, patiënten en fabrikanten werken aan de studie mee. Al deze mensen komen samen omdat ze gedreven zijn om de werking van antibacteriële verbandkleding te bewijzen.
Een groep specialisten is samengekomen om de studie op te zetten. Dit zijn verschillende medisch specialisten van de Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie (NVDV). Daarnaast zitten er leden/ervaringsdeskundigen van de Vereniging voor Mensen met Constitutioneel Eczeem (VMCE) in de groep organisatoren van de studie.
De voorbereidingen voor de studie begonnen al in 2015. Er moest veel overlegd worden. Zo ook met leden van het Zorginstituut Nederland, dat in opdracht van de minister van Volksgezondheid de wetgeving rondom toelating in het basispakket bewaakt.
Zo moesten we bijvoorbeeld overleggen op welke manier we de studie zouden opzetten, waar de resultaten aan moesten voldoen en hoe alles werd gemeten. Het heeft 5 jaar gekost om alles goed op te zetten, met goedkeuring van de overheid. Daarom is het onderzoek met patiënten gestart in maart 2020 (net voor corona..).
De mensen die geselecteerd zijn voor het onderzoek hebben matig tot ernstig eczeem en zijn van alle leeftijden (vanaf 4/5 maanden, tot 70 jaar oud). Daarnaast hebben we mensen uit heel Nederland benaderd om het onderzoek zo breed mogelijk te maken. Zo is de studie representatief voor heel Nederland en kan antibacteriële verbandkleding terug in de vergoeding komen voor kinderen én volwassenen door het hele land.
Het fijne van de studie is dat deze pragmatisch is. Dit betekent dat naast de verbandkleding, de normale behandeling voor eczeem wordt aangehouden. Dit kan een behandeling met hormoonzalf en/of gewone zalven zijn. Zo kunnen we echt zien hoe het in de praktijk werkt, omdat je de antibacteriële verbandkleding normaal ook zo zou gebruiken.
We zijn in maart 2020 begonnen met het onderzoeken van patiënten. De patiënten binnen het onderzoek doen een jaar lang mee. Ze testen de verbandkleding door deze in ieder geval ’s nachts bij het slapen te dragen. Sommigen dragen de verbandkleding ook overdag, onder hun eigen kleding, omdat ze dan minder jeuk ervaren of gewoon omdat ze het prettig vinden.
De patiënten komen na 1 maand, na 3 maanden, na 6 maanden en na een jaar bij ons langs om een vragenlijst in te vullen. Tijdens deze momenten bekijken we ook hun eczeem en nemen monsters af met een speciaal wattenstaafje.
Niet iedereen die meedoet aan het onderzoek is gelijk in maart 2020 begonnen. Het coronavirus heeft bij ons ook voor veel vertraging gezorgd. De laatste patiënten lopen nu nog in de studie.
Wanneer het afgerond is gaan we alle gegevens verzamelen, een rapport opstellen en dan gaat dit naar de overheid. Later komt er ook een internationaal wetenschappelijk artikel voor de medische wereld. Helaas duurt dit dus nog even, maar dat deze studie wordt gedaan is al een geweldige ontwikkeling.
Bij een positieve uitkomst is de kwaliteit van leven voor de patiënten met eczeem in zulke mate beter, dat de antibacteriële verbandkleding genoeg toegevoegde waarde levert.
Dit zou uiteindelijk kunnen betekenen dat het terugkomt in het basispakket van de zorgverzekering en dat artsen een behandeloptie erbij hebben voor mensen met (constitutioneel) eczeem. Dit is erg belangrijk bij deze uitdagende huidaandoening.